Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Шанхай ынтымақтастық ұйымының саммитіне қатысу үшін Қытайға барды. Қытайға 20-дан аса елдің басшылары бара жатыр. Ертең Тяньцзинь қаласында саммит басталады. Екі күнге жалғасатын жиында аймақтағы қауіпсіздік, экономикалық тұрақтылық пен саяси әріптестік сөз болмақ. 25-мерейтойлы жиынды өткізуге Қытай тарапы үлкен мән беріп, қызу дайындық жүргізіп жатыр.
Тяньцзинь. Ел астанасы Бейжіңнен түстікке қарай 120 шақырым жерде орналасқан шаһар. 15 миллионнан астам тұрғыны бар. Қытайдың ірі өнеркәсіп орталығының бірі. Аймақта жібек мата, химиялық заттардан бастап, автокөлік, ұшақтарға дейін өндіріледі. Мұнда әлемдегі ең үлкен теңіз портының бірі орналасқан. Қала атауы Аспан өткелі немесе көпірі дегенді білдіреді. Алдағы екі күнде бұл шаһар елдер арасындағы саяси дипломатияның көпіріне айналмақ.
Саммит қарсаңында Тяньцзиньде негізгі жолдар мен көпірлер жөнделіп, өзен жағалауындағы жарық желісі жаңартылды. Тұрғындар бұл басқосудың жер-жаһанға берері мол деген сенімде.
Қалада ескі ғимараттар жаңғыртудан өтіп, шығармашылық жерлер ұйымдастырылған. Ал жергілікті музейде арнайы көрме өтіп жатыр. Онда Қазақстаннан әкелінген 200 жәдігер көпшілік назарына ұсынылды. Басты экспонат – Алтын адам. Енді Қытай музейі құнды заттарын Қазақстанға жібермек.
Цяо Юэ, Тяньцзинь мұражайының директоры:
Әрбір жәдігер мұқият іріктеліп алынды. Мәселен, біз таңдаған ежелгі оракул сүйектеріндегі жазбалар қытай өркениетінің ең алғашқы естеліктерін сақтап тұр. Сонымен қатар, көрмеге фарфор, нефрит бұйымдар, бамбук оймалары мен жібек кестелері қойылған.
Қалада қауіпсіздік шаралары да күшейтілді. Полицейлер көбейіп, көшелер жабылды. Жиынға 20-дан аса елдің президенттері мен 10-ға жуық халықаралық ұйым басшылары қатыспақ. Батыспен қырғиқабақ Владимир Путин мен Қытайға жеті жыл табаны тимеген Үндістан премьері Нарендра Моди да басқосуға келе жатыр. Жергілікті сарапшылар бұл жиын ұйым тарихындағы ең ауқымды саммиттің бірі болмақ дейді.
Чэнь Юйжун, Қытайдағы ШЫҰ зерттеулер орталығының бірінші бас хатшысы:
Өткен жылы Қазақстан төрағалықты абыроймен атқарып шықты. Қауіпсіздік пен цифрлық салада нақты қадамдар жасалды, көлік дәліздері мен қаржы ынтымақтастығы алға басты. Бұл Қытайдағы саммитке жақсы негіз болды. Тяньцзинь саммитінде Қытай жасыл энергетика, цифрлық экономика, жасанды интеллект саласында жаңа жобалар ұсынады деген ойдамын. Сондай-ақ, ұлттық валютамен сауданы кеңейтіп, тұрақты даму жөніндегі жаңа комитет құруды көздеп отыр.
Бүгінде Шанхай ынтымақтастық ұйымына 10 ел мүше. Қазақстан бұл құрылымның негізін қалаған елдердің қатарында. Мемлекет басшысы жиынға қатысу үшін Қытайға арнайы ат басын бұрды. Қызыл кілем, құрмет қарауылы, салтанатты би. Тьянцзинь Қасым-Жомарт Тоқаевты құрметпен қарсы алды.
Жалпы саммитте бірқатар саяси және экономикалық құжат қабылданбақ. Ең маңыздысы — Тяньцзинь декларациясы. Сонымен қатар, энергетика, цифрлық экономика, жасыл энергия және көпжақты сауда жүйесін қамтитын келісімдерге қол қойылуы мүмкін.
Осылайша Мемлекет басшысының 5 күнге жалғасатын Қытайға сапарында жұмыс кестесі тығыз болмақ. Шанхай саммитінің бірнеше отырысымен қатар Президент бірқатар елдің басшысымен жеке кездесіп, жергілікті ірі компаниялардың жетекшілерімен де келіссөз жүргізбек. Сапар соңында Қасым-Жомарт Тоқаев Бейжіңдегі әскери парадқа құрметті меймандардың қатарында қатысады деп жоспарланған.
Шерхан Жамбылұлы
