ҚР Президентінің 2025 жылғы 26 шілдедегі өкімімен ҚР мемлекеттік наградаларымен марапаттауға ұсыну тәртібі және оларды табыс ету және мемлекеттік наградалардың үлгілері туралы нұсқаулыққа өзгерістер енгізілді, деп хабарлайды Zakon.kz.
Атап айтқанда, нұсқаулықта награданың түрі марапатқа ұсынылған адамның еңбегінің сипаты мен дәрежесіне қарай, ең жоғары ерекшелік дәрежесі – "Алтын Қыран" ордені, "Халық Қаһарманы", "Қазақстанның Еңбек ері" атақтары, ордендер, медальдар мен құрметті атақтар мәртебесі ескеріле отырып белгіленетіні көрсетілген.
Мемлекеттік марапатқа ұсынылатын әрбір адамға белгіленген үлгі бойынша марапаттау парағы толтырылады.
Марапаттау парағында (1-форма) марапатталушының жеке тұлғасын сипаттайтын мәліметтер, саланың жалпы еңбек өтілі мен аталған ұжымдағы жұмыс тәжірибесі, нақты еңбегі, жұмыстың тиімділігі мен сапасы жайлы ақпарат беріледі; өндірісте қызмет ететін тұлғалар үшін негізгі жұмыс нәтижелері көрсетіледі, сондай-ақ оған берілетін марапат атағы көрсетіледі.
Қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін жауапқа тартылған тұлғаларға, сондай-ақ егер көпбалалы анаға немесе оның балаларына қатысты қылмыстық іс қозғалған жағдайда, "Алтын алқа" немесе "Күміс алқа" төсбелгісін алуға үміткер болғандарға марапат беруден бас тартылуы мүмкін.
Қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы ақпарат, олардың жасалған уақытына қарамастан, міндетті түрде марапаттау парағында егжей-тегжейлі көрсетіледі.
Марапаттау парағына, сондай-ақ, қылмыстық құқық бұзушылық жасаған тұлға туралы ішкі істер органдарынан алынған сипаттама қосылады, егер оның жасалған күнінен немесе қылмыстық өндірісті тоқтатқанына 10 жылдан аспаған болса.
Марапаттау парағына ұйым басшысы қол қояды.
Ал бірінші басшыға арналған марапаттау парағына жоғары тұрған органның басшылығы қол қояды.
Марапаттау парақтары оларға қол қойған ұйымдардың мөрімен бекітіледі. Көпбалалы анаға арналған марапаттау парағы белгіленген үлгі бойынша (2-форма) толтырылады.
Марапаттау парақтары жұмыс істейтін аналар үшін – жұмыс орны бойынша; жеке кәсіппен айналысатын және жұмыс істемейтін аналар үшін – жергілікті атқарушы органдар тарапынан толтырылып, олардың қолы мен мөрімен расталады.
Марапаттау парағы (2-форма) ана мен балаларының жеке куәліктері негізінде толтырылады, ал Қазақстан Республикасының Мемлекеттік наградалары туралы Заңның 28-бабында көрсетілген жағдайларда хабар-ошарсыз кеткен немесе қаза болған балаларға қатысты тиісті органдардың анықтамалары немесе басқа растайтын құжаттар ұсынылады.
Егер көпбалалы ананың баласы шетел азаматы болса, марапаттау парағына оның құжат жинау кезінде түсірілген 3х4 көлеміндегі түсі бар фотосуреті қосылады, сондай-ақ бала 18 жасқа толғанда шетел азаматының жеке куәлігінің толық түсі бар көшірмесі де тіркеледі.
Балалардың бар екенін растайтын анықтамалар бір жыл мерзімге жарамды.
Марапаттау парақтары компьютерлік техника көмегімен толтырылады.
"Халық қаһарманы", "Қазақстанның Еңбек Ері" және құрметті атақтарға ұсынылатын марапаттау парақтарына артқы жағында тегі мен атының әріптері көрсетілген 3x4 көлеміндегі екі фотосурет қосылады.
Мемлекеттік наградалар комиссиясының отырысына 30 күннен аз уақыт қалғанда келіп түскен және дұрыс рәсімделмеген марапаттау құжаттары қарауға қабылданбайды.
Сонымен қатар, республика президентінің атына ұсыныстар енгізілетіні нақтылады:
- меншік нысанына қарамастан ұйым қызметкерлері, жергілікті мемлекеттік органдар, өңірлік қоғамдық бірлестіктер өкілдері туралы – облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдері арқылы;
- орталық мемлекеттік органдардың бірінші басшылары, тікелей Қазақстан Республикасының Президентіне бағынатын және есеп беретін органдар, облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдері мен маслихат төрағалары туралы – Қазақстан Республикасының Парламенті мен Үкіметі арқылы.
Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі, Ішкі істер министрлігі, Ұлттық қауіпсіздік комитеті, Мемлекеттік күзет қызметі әскери қызметшілері мен қызметкерлерін марапаттау туралы өтініштерді ұсыну тәртібі сол органдардың басшылығы арқылы анықталады.
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерде тұратын азаматтарын, сондай-ақ шетелдіктер мен азаматтығы жоқ тұлғаларды марапаттау туралы ұсыныстар Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі немесе басқа министрліктер, мемлекеттік комитеттер, орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар тарапынан Сыртқы істер министрлігінің келісімімен ұсынылады.
Ерлік жасаумен, экстремалды жағдайлармен немесе төтенше жағдайлардың салдарын жоюмен байланысты ерекше жағдайларда, орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар басқа орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың қызметкерлерін марапаттау туралы ұсыныстарды олардың бірінші басшыларының жазбаша келісімін алғаннан кейін бере алады.
Сонымен бірге, нұсқаулыққа Қазақстан Республикасының құрметті атақтарына ие болған тұлғаларға бекітілген үлгіде төс белгі табысталатыны туралы пункт қосылды.
Барлық марапаттау құжаттары Қазақстан Республикасының Президенті Әкімшілігінде толтырылатыны көрсетіледі.
Марапаттау құжаттары мерзімсіз болып табылады. Марапаттау құжаттарында ешқандай түзетулерге жол берілмейді.
Мемлекеттік наградаларды жергілікті жерде тапсыруды ұйымдастыру және өткізу жауапкершілігі облыстардың, Астана, Алматы және Шымкент қалаларының атқарушы органдарына жүктеледі.
Мемлекеттік наградаларды қоғамдық бірлестіктердің тапсыруы жергілікті атқарушы органның өкілі қатысуымен жүзеге асырылады. Өкіл тапсыру туралы хаттаманы өз деректерімен — лауазымы, тегі, аты және әкесінің аты — растауы тиіс.
Қажет болған жағдайда марапаттауға ұсыныс беру құқығына ие органдардың өтініші бойынша, сәйкес растайтын құжаттар (сот актісінің көшірмесі және марапатқа құқықты қалпына келтіріп жатқан тұлғаның өтініші) қоса беріліп, марапаттау құқығын қалпына келтіру жүргізіледі.
Сонымен қатар, мемлекеттік наградалардың дубликаттарын жасағанда қымбат металдар қолданылмайтыны туралы тармақ қосылған.
Мемлекеттік наградалар туралы ақпарат, оның ішінде марапатталғандардың тізімі мен саны, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың сұраныстары бойынша марапаттау парақтары берілмейді.
Мұндай ақпарат пен марапаттау парақтары тек келесі жағдайларда берілуі мүмкін:
- Тікелей марапатталған тұлғаға өз марапаты туралы;
- Адвокаттардың өз қорғаушылары туралы адвокаттық сұрауы бойынша;
- Сотқа, сотталғандардың мемлекеттік наградаларынан айыру туралы ұсыныстарды дайындау үшін;
- Қылмыстық тергеуді жүргізіп жатқан құқық қорғау және арнайы мемлекеттік органдарға;
- Марапаттау ұсынысын тікелей жасаған мемлекеттік органдар мен ұйымдарға.
