Инфляция мәселесі Ұлттық банк, бизнес өкілдерімен қоса қарапайым азаматтардың да басты назарында. 29 тамызда ҰБ базалық мөлшерлемені жылдық 16,5% деңгейінде +/- 1 пайыздық шегінде сақтап қалды. Дегенмен, Ұлттық банктің мәлімдемесі мен әрекеттері қатаң шараларға дайын екенін көрсетеді.

Алдыңғы қатарлы қаржы институттары мен сарапшылардың болжамдары бағаның оңайлықпен төмендемейтінін растап отыр.

2025 жылғы 29 тамызда Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов мәлімдегендей, реттеуші өте қатаң әрекет етуге ниетті.

"Алдағы айларда инфляция қарқыны айтарлықтай баяуламайтын болса, Комитет ақша-кредит жағдайларын одан әрі қатайтуға дайын. Бұл – инфляцияны 5% мақсатты көрсеткішіне қайтару үшін жасалатын қадам", – деді Тимур Сүлейменов.

Ұлттық банк төрағасының айтуынша, алдағы отырыстарда базалық мөлшерлемені көтеру ықтималдығы бар. Ол сонымен қатар, жоғары инфляция қазіргі жағдайда тек экономикаға ғана емес, қаржы институттарына және халыққа да зиян тигізетінін атап өтті.

Қосымша құрал: міндетті резервтік талаптар (МРТ)

Тимур Сүлейменов инфляциямен күрестегі маңызды құралдардың бірі ретінде 2025 жылғы 2 қыркүйектен бастап банктерге міндетті резервтік талаптар (МРТ) жүйесін енгізуді айтты. Бұл жүйе арқылы экономикадан кезең-кезеңімен 3,5 трлн теңгеге дейінгі қаражатты шығару жоспарланып отыр. Бұл – монетарлық инфляциямен күрестің бір тәсілі.

Анықтама: Міндетті резервтік талаптар (МРТ) – бұл банктің жалпы міндеттемелерінің (салымдар, депозиттер және басқа да тартылған қаражаттар) белгілі бір пайызы, оны банк несиеге емес, орталық банктегі резерв ретінде ұстауға тиіс. Бұл құрал бірнеше мақсатқа қызмет етеді:

  • ақша нарығы мен өтімділікті реттеу,
  • қаржы институттары үшін өтімділік буферлерін қалыптастыру (макропруденциялық мақсат),
  • жүйелік тәуекелдерге төзімділікті арттыру,
  • түрлі экономикалық режимдерде ақша-кредит саясатының тиімділігін сақтау.

Инфляция болжамдары

Ұлттық банктің жаңартылған болжамына сәйкес, 2025 жылы инфляция 11-12,5% аралығында болады деп күтілуде. Бұл маусым айындағы 10,5%-12,5% болжамымен салыстырғанда сәл жоғары. Ал келесі жылдарға қатысты болжамдар өзгеріссіз қалды:

  • 2026 жылы – 9,5%-11,5%
  • 2027 жылы – 5,5%-7,5%

Бұл болжамдар халықаралық қаржы институттарының бағаларымен сәйкес келеді. Мысалы, Goldman Sachs деректеріне сәйкес, Қазақстандағы инфляция жылдық есеппен 11,9%-ға дейін өседі деп күтілуде. Олар тамыздағы инфляцияның 11,8%-дан 11,9%-ға өсуін болжауда. Негізгі себеп – теңгенің әлсіреуі: маусымда ол 2%-ға, шілдеде тағы 3%-ға құнсызданған.

Қоғам мен нарықтың реакциясы

Бірінші несие бюросының пікірінше, Ұлттық банктің риторикасы қатаң сипатқа ие бола бастады. Егер бір ай бұрын реттеуші 2025 жылдың соңына дейін базалық мөлшерлеме сақталады деп болжаған болса, енді бұл сигнал ресми хабарламада жоқ. Сарапшылар жылдық инфляция шілдеде 11,8% деңгейінде сақталғанымен, айлық инфляция соңғы жылдардағы орташа деңгейден жоғары болғанын және халықтың инфляциялық күтулері артқанын атап өтеді.